لوله کشی ساختمان در ابتدا تنها شامل امکانات آبرسانی می شد؛ اما پس از چندین دهه، شامل همه امکانات مورد نیاز در یک ساختمان شد و با پیشرفت وسایل و تنوع امکانات رفاهی زندگی، لوله کشی ساختمان نیز دارای حوزه های متنوع شد که در ادامه بیشتر درباره هر یک توضیح داده خواهد شد.

انواع لوله کشی

در لوله کشی از لوله های مختلفی استفاده می شود که هر کدام دارای جنس و کارایی متفاوت هستند. در کل لوله هایی که برای انتقال آب در ساختمان تعبیه می شوند به انواع لوله های گالوانیزه، لوله های چدنی، پلی پروپیلن، پی وی سی، پنج لایه، پلی اتیلن و ... تقسیم می شوند.

لوله های گالوانیزه

لوله های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می شوند؛ لوله های فولادی گالوانیزه و لوله های آهنی گالوانیزه. این دو نوع در بازار به لوله های آهنی سفید معروفند و عموماً بین این دو فرقی گذاشته نمی شود ولی لوله‌های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبک تر و براق تر هستند.

لوله های فولادی گالوانیزه

این نوع لوله ها گاهی برای تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی کوچک به کار برده می شود ولی مورد استفاده اصلی آنها برای تهویه است. جنس این لوله ها از فولاد نرمی است که در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده درز آن را جوش می دهند و سپس آنها را جهت افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگی ها در یک وان آبکاری روی اندود (گالوانیزه) می کنند. این نوع لوله ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند و کلیه اسیدهایی که برای چدن مضر می باشند فولاد گالوانیزه را هم خراب می کنند.

لوله های آهنی گالوانیزه

جنس این لوله ها از آهن سفید نورد شده است که درز آن توسط دستگاه های درز جوش بهم جوش داده می شود و سپس لوله را در فلز روی مذاب فرو می برند. به همین علت آنها را لوله های با درز نیز می گویند. این نوع لوله ها از رنگ تیره و خاکستریشان شناخته می شوند. و عموماً به دو صورت سبک و متوسط تولید می شوند. کلیه لوله های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه های ۶ متری و دو سر دنده با قططر اینچ تا ۸ اینچ تولید می گردند. قر این لوله ها معمولاً‌ قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچکتر از قطر خارجی است. همچنین در بازار این لوله ها را بر اساس نمره می شناسند. لوله های گالوانیزه نیز به وسیله دنده پیچی به یکدیگر وصل و توسط مواد مناسب آب بندی می شوند.

لوله های چدنی

جنس این لوله ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ، شکل و طول لوله، ‌نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستند و اغلب در سیستم لوله کشی فاضلاب استفاده می شوند. دو نوع لوله چدنی در سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می رود که سرتوپی (یک سرتوپی – دو سرتوپی) و دو سر تخت از انواع لوله چدنی مورد استفاده در ساختمان است.

مقایسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت

قابلیت تحمل فشار لوله های سرتخت بیشتر است. از طرفی هم، لوله های سر تخت به دلیل نداشتن مادگی و لبه های قیطانی و وزن و ضخامت کمتر و نوع پیوند کاربرد بیشتری دارند. از برتری‌های دیگر لوله های سرتخت می‌توان به خاصیت الاستیکی آنها اشاره کرد و این که می‌توانند تغییر حرارت بیشتری را نسبت به لوله های دیگر تحمل می کنند.

مزایای لوله های چدنی

1- در برابر فشار وارده به جداره های خارجی دارای مقاومت و استحکام خوبی هستند.

2- فرسودگی این لوله ها کمتر از لوله های فلزی است.

3- می توان براحتی از دستگاه تراکم هوا جهت باز کردن و رفع گرفتگی لوله استفاده نمود.

4- قیمت لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی ارزانتر است.

معایب لوله های چدنی

1- نصب لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی کنتدتر انجام می شود.

2- لوله های چدنی به علت تاثیر مواد شیمیایی موجود در فاضلاب زنگ می زنند و جلوگیری از زنگ زدگی آنها میسر نمی باشد.

3- داشتن وزن زیاد قطعات و کثر اتصالات و در نتیجه زیاد پیوند از معایب دیگر لوله های چدنی می باشد.

لوله مسی

لوله های مسی ظاهری سرخ و کدر دارند و در دو نوع سخت و انعطاف پذیر در دسترس می باشند. معمولا از لوله های مسی سخت در لوله کشی آب شرب و فاضلاب های خانگی استفاده می شود. لوله های انعطاف پذیر نیز در لوله آب ورودی یخچال و ماشین ظرفشویی به کار می روند.

ضخامت لوله های مسی سخت را با حروف K، L و M مشخص می کنند. از معایب این لوله ها این است که با گذشت زمان احتمال سوراخ شدن یا آسیب دیدن ان در اثر انجماد آب وجود دارد. افزایش قیمت مس طی چند سال اخیر سبب شده تا از این متریال کمتر در لوله سازی استفاده شود.

لوله های سوپر پایپ از لوله های پنج لایه

سوپر پایپ تلفیقی هوشمندانه از پنج لایه شامل یک لوله آلومینیومی، دو لایه پلیمر و دو لایه چسب مخصوص است. یک لوله آلومینیمی با جوش طولی اولتراسونیک،‌ بدنه اصلی سوپر پایپ را تشکیل می دهد. این لایه فلزی مقاومت در برابر فشار، حرارت و نفوذ اکسیژن را تامین می کند. لایه های فلزی و پلیمر طی فرآیندی توسط دو لایه چسب مخصوص با هم تلفیق می شوند.

انواع اتصالات

در لوله کشی آب سرد و گرم مصرفی برای اتصال لوله ها به یکدیگر، تغییر جهت دادن لوله، انشعاب گیری و یا تبدیل قطر لوله از قطعاتی استفاده می نمایند که آنها را اتصالات یا وصاله می نامند. وصاله ها یا اتصالات در دو نوع پیچی یا (دنده ای) و جوشی ساخته می شوند که منحصراً در لوله کشی آب سرد و گرم و برگشت مصرفی باید از نوع پیچی یا دنده ای سفید استفاده کرد. زیرا استفاده از وصاله های دنده ای غیر گالوانیزه مشکل خورده شدن و در نتیجه پوسیدگی لوله ها را به وجود می آورد. از متداول ترین اتصالات مورد استفاده در تاسیسات لوله کشی می توان به زانویی، سه راهی، بوشن، چهار راهی، مغزی، مهره ماسوره، در پوش و فلنچ اشاره کرد.