تاریخچه فولاد
در این مقاله به تاریخچه فولاد پرداخته می شود و به شما کمک می کند که در زمان بسیار کوتاه به بررسی موضوع مقاله پرداخته و دانش خود را در این حوزه ارتقا دهید. این مقاله بر اساس آخرین ژورنالهای صنعت فولاد گردآوری شده و تلاش شده که با بیان خلاصه و روان به موضوع پرداخته شود.
تاریخچه فولاد
تاریخچه فولاد یکی از اساسیترین مواد مهندسی در تاریخ بشریت به شمار میرود که نقش چشمگیری در شکل دهی به تمدنهای مختلف ایفا کرده است. این آلیاژ از ترکیب اصلی آهن و کربن تشکیل شده و از هزاران سال گذشته مورد استفاده انسان قرار گرفته است. با پیشرفت زمان، فرآیندهای تولید آن به تدریج بهبود یافته و قابلیتهایش افزایش پیدا کرده است. استفاده از آهن به حدود ۴۰۰۰ سال پیش بازمیگردد، اما آغاز تولید اولیه فولاد را میتوان در مناطقی مانند آناتولی، بینالنهرین و هند جستجو کرد. در آن دوران، تولید فولاد بیشتر به صورت آزمایشی و محدود انجام میشد و مردم با روشهای ابتدایی نظیر گرم کردن آهن در حضور کربن، ابزارهایی مقاومتر و بادوامتر میساختند. در دوران باستان، فولاد به دلیل اهمیت بالایش در ساخت ابزارهای جنگی و صنعتی، جایگاهی ویژه داشت. امپراتوریهایی مانند ایران باستان، یونان و روم از تکنیکهای اولیه آهنگری برای ارتقای کیفیت فولاد بهره میبردند. به ویژه رومیان در توسعه فناوریهای تولید فولاد و ساخت زره، سلاح و ابزارهای مهندسی تأثیرگذار بودند. آنها از روشهایی مانند چکشکاری و آبدهی برای بهبود سختی و استحکام فولاد استفاده میکردند. در همین زمان در هندوستان، صنعتگران موفق به تولید نوعی فولاد معروف به “ووتز” شدند که بعدها پایهای برای ساخت فولاد دمشق در قرون بعد گردید. در دوره قرون وسطی، فولاد دمشق به عنوان یکی از برجستهترین انواع این ماده شهرت جهانی یافت. این فولاد با نقشونگار متمایزی که بر سطحش ظاهر میشد، از منظر مقاومت و قدرت برش بر سایر انواع فولادها برتری داشت. راز تولید این نوع فولاد برای مدتها ناشناخته ماند و حتی امروزه نیز دانشمندان با بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته تلاش میکنند تا اسرار دقیق فرآیند تولید آن را کشف کنند. طی این دوره، صنعت فولادسازی در کشورهای اسلامی و آسیایی رونق قابل توجهی یافت و نقش مؤثری در تولید ابزارها و سلاحهای برتر ایفا نمود.
تا قرن ۱۸ میلادی، فولاد همچنان مادهای کمیاب و ارزشمند تلقی میشد که عمدتاً برای ساخت ابزارها و سلاحهای خاص استفاده میگردید. اما انقلاب صنعتی نقطه عطفی بزرگ در تاریخ صنعت فولادسازی بود. در این دوران، افزایش نیاز به فولاد برای پروژههایی مانند احداث راهآهن، ساخت ماشینآلات صنعتی، پلها و ساختمانسازی باعث شد تا دانشمندان و مهندسان به دنبال راههایی برای تولید انبوه فولاد با هزینههای کمتر باشند. یکی از دستاوردهای مهم این دوران، توسعه فرآیند بسمر در سال ۱۸۵۶ بود. این روش که توسط هنری بسمر ابداع شد، امکان حذف ناخالصیهای موجود در آهن مذاب را فراهم میکرد. با دمیدن اکسیژن به آهن مذاب، کربن اضافی سوخته و فولاد با کیفیت بالاتری تولید میشد. این فناوری باعث کاهش هزینهها و افزایش سرعت تولید شد و راه را برای استفاده گستردهتر از فولاد در صنایع مختلف هموار کرد برای اطلاعات بیشتر در مورد تیرآهن هاش سنگین کلیک کنید.
پس از ظهور فرآیند بسمر، روشهای نوآورانهتری برای تولید فولاد شکل گرفت. یکی از این روشها، فرآیند زیمنس-مارتین بود که در اواخر قرن نوزدهم معرفی شد و با استفاده از کورههای مبدل امکان تولید فولاد با ترکیب شیمیایی دقیقتر را فراهم کرد. در قرن بیستم، فناوریهای پیشرفتهتری همچون فرآیند کوره اکسیژنی پایه (BOF) و کوره قوس الکتریکی ارائه شدند. این روشها نه تنها به افزایش میزان تولید فولاد کمک کردند، بلکه امکان ساخت فولادهای آلیاژی با ویژگیهای خاص مانند مقاومت بالا در برابر خوردگی، استحکام افزونتر و قابلیتهای ماشینکاری بهتر را نیز فراهم آوردند. در همین قرن، فولاد به یکی از مواد اولیه کلیدی در صنایع بزرگ نظیر ساختوساز، خودروسازی، حملونقل، انرژی و تولید تسلیحات تبدیل شد. به ویژه در دوران جنگهای جهانی اول و دوم، فولاد تقاضای چشمگیری یافت، زیرا مادهای ضروری برای ساخت تجهیزات نظامی، تانکها، کشتیها و هواپیماها بود. در این بازه زمانی، تحقیقات گستردهای برای بهبود خواص فولاد انجام شد که نتیجه آن تولید فولادهای زنگنزن و مقاوم در برابر حرارت بود. این دستاوردها کاربرد فولاد را به صنایعی مانند پزشکی، شیمیایی و هوافضا نیز گسترش داد. در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم، صنعت فولاد تغییرات بنیادینی را تجربه کرد. با بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته نظیر ریختهگری پیوسته، کنترل دقیق ترکیبات شیمیایی و استفاده از سیستمهای کامپیوتری در فرآیندهای تولید، مصرف انرژی بهینهتر شد و هزینههای تولید کاهش یافت. همچنین در این دوره، فولادهای پیشرفته با ویژگیهایی همچون استحکام بالا و وزن کم توسعه یافتند که بهخصوص در صنایع خودروسازی و هوافضا مورد توجه قرار گرفتند. این فولادهای سبک اما مقاوم امکان طراحی خودروهایی ایمنتر و کممصرفتر را فراهم نمودند که به کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندههای زیستمحیطی کمک شایانی کردند. امروزه تحقیقات مرتبط با فولادهای فوق پیشرفته همچنان ادامه دارد. دانشمندان تلاش میکنند تا فولادهای نانوساختار و سبکتر اما مقاومتر تولید کنند که با بهرهگیری از فناوری نانو خواص مکانیکی چشمگیری را ارائه دهند.
این دسته از فولادها میتوانند انقلابی در صنایعی همچون ساختوساز، خودروسازی، انرژیهای تجدیدپذیر و حتی تجهیزات پزشکی به وجود آورند. یکی از مسائل اساسی پیش روی صنعت مدرن فولاد، کاهش اثرات زیستمحیطی این صنعت است. تولید فولاد به روشهای سنتی نیازمند مقادیر زیادی انرژی و منابع طبیعی است که منجر به انتشار گازهای گلخانهای میشود. برای حل این معضل، پژوهشها روی تولید فولادهای سبز و فرآیندهای پایدارتر مانند استفاده از هیدروژن بهجای کربن در احیای آهن در جریان است. در نهایت، فولاد همواره بهعنوان یکی از مواد اساسی تمدن بشری نقش پررنگی ایفا کرده و تأثیر عمیقی بر زندگی انسانها داشته است. با پیشرفت فناوری انتظار میرود نسل جدید فولادها علاوه بر ارائه خواص مکانیکی پیشرفتهتر، از لحاظ زیستمحیطی نیز سازگارتر باشند. چنین پیشرفتهایی میتوانند روند توسعه صنایع گوناگون را متحول کرده و جایگاه فولاد را بهعنوان مادهای کلیدی برای آینده جهان مستحکمتر سازند.
تاریخچه فولاد در قرن سیزدهم قبل از میلاد
در قرن سیزدهم پیش از میلاد، استفاده از آهن و فولاد ابتدایی در میان تمدنهای باستانی بهتدریج گسترش یافت و بخش ابتدایی تاریخچه فولاد را شامل می شود. این دوره که با عصر آهن اولیه همزمان است، ویژگیهایی مانند دستیابی جوامع مختلف، بهویژه هیتیها در آناتولی (ترکیه امروزی)، به دانش استخراج و فرآوری آهن را در بر داشت. هیتیها نخستین تمدنی بودند که روشهای پیشرفتهتری برای کار با آهن ابداع کرده و از آن در ساخت ابزارها و سلاحهای مؤثرتر بهره بردند. اگرچه آهن در مقایسه با برنز شکنندهتر بود، اما با استفاده از فرآیندهای حرارتی و ترکیب مقادیر کمی کربن، آنها موفق به تولید آلیاژی اولیه از فولاد شدند که نسبت به برنز مقاومتر و تیزتر بود. در این دوران، فولاد همچنان مادهای کمیاب و پرارزش تلقی میشد؛ فرآیند ساخت آن نیازمند دانش و مهارت ویژهای بود که تنها معدودی از آهنگران خبره به آن وارد بودند. اگرچه این فناوری ابتدا در مناطقی مانند آناتولی و میانرودان محدود بود، اما در گذر زمان از طریق جنگها، تجارت و جابهجایی اقوام به سرزمینهایی همچون مصر و فنیقیه نیز انتقال یافت. ابزارها و سلاحهای ساختهشده از فولاد اولیه، به دلیل دوام بیشتر نسبت به نمونههای برنزی، مزیت نظامی مهمی به جنگجویان میبخشید و تسلط تمدنهایی مانند هیتیها را برای مدتی تضمین میکرد. با سقوط این تمدنها، دانش کار با آهن و فولاد به سایر فرهنگها راه یافت و زمینهساز گسترش گستردهتر عصر آهن در نقاط دیگر جهان شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد پروفیل کلیک کنید
تاریخچه فولاد در قرن ششم قبل از میلاد
در قرن ششم پیش از میلاد، استفاده از آهن و فولاد در تمدنهای مختلف به شکل چشمگیری ارتقا یافت. در این دوره، امپراتوریهای بزرگی نظیر مادها، هخامنشیان، یونانیان و تمدنهای هندی، روشهای پیشرفتهتری برای استخراج و فرآوری آهن ابداع کردند. آهنگران آن زمان با استفاده از تکنیکهایی مانند آهنگری و چکشکاری موفق شدند آهن خام را به ابزارها، سلاحها و وسایل ساختمانی مقاومتر تبدیل کنند. همچنین، با افزودن مقادیر کنترلشدهای از کربن به آهن، نوعی فولاد اولیه با سختی و دوام بالاتر نسبت به آهن معمولی تولید میشد. این نوع فولاد، هرچند هنوز در مقیاس انبوه تولید نمیشد، در ساخت تجهیزات نظامی نظیر شمشیرهای محکم و زرههای مقاوم کاربرد داشت و به ارتشها مزیت نظامی چشمگیری میبخشید. در همین دوران، امپراتوری هخامنشی که در سال ۵۵۰ پیش از میلاد به دست کوروش بزرگ بنیانگذاری شد، از فناوریهای متالورژی برای تقویت قدرت نظامی و توسعه زیرساختهای خود بهره برد. پروژههای عمرانی مانند ساخت جادهها، پلها و بناهای مستحکم به کمک ابزارهای آهنی و فولادی امکانپذیر شدند. در هند باستان نیز فرآیندهای پیشرفتهای برای تولید فولاد ووتز که بعدها پایه فولاد دمشق شد، در حال شکلگیری بود. این دستاوردها زمینهساز استفاده گستردهتر از فولاد در قرون بعد و نقشی کلیدی در پیشرفت تمدنها و توسعه نوآوریهای نظامی و صنعتی داشتند. برای اطلاعات بیشتر در مورد تیرآهن هاش سبک کلیک کنید
قرن چهارم پس از میلاد
در قرن چهارم میلادی، استفاده از فولاد در تمدنهای بزرگ نظیر امپراتوری روم، ساسانیان و چین به طور چشمگیری گسترش یافت. رومیان که همچنان یکی از قدرتهای برتر جهان محسوب میشدند، از آهن و فولاد برای تولید سلاحهای پیشرفته، زرهها، پلها و سازههای نظامی بهره میبردند. اگرچه امپراتوری روم در این دوره وارد فاز زوال تدریجی شده بود، تکنیکهای پیشرفته آهنگری همچنان در ارتش و صنعت ساختوساز آن رایج بودند. بهبود فناوریهایی مانند کوئنچینگ (سریع سرد کردن فلز) و سختکاری فولاد از دستاوردهای برجسته این زمان به شمار میرفت که مقاومت بالاتری به شمشیرها و ابزارهای فلزی میبخشید. در همین دوران، امپراتوری ساسانیان که در اوج شکوه و اقتدار خود قرار داشت، از پیشرفتهای متالورژی برای تولید سلاحهای فولادی و زرههای مستحکم بهره میبرد. تخصص ایرانیان در ساخت ابزارهای نظامی و صنعتی، نقش مؤثری در جنگهای آنان با رومیان و دیگر دشمنان داشت. در چین نیز فناوری تولید آهن و فولاد به مراحل پیشرفتهتری رسیده بود و کورههای بلند (Blast Furnace) به کاربردی گسترده دست یافتند. این فناوری امکان تولید آهن با کیفیت برتر و مقیاسی بزرگتر را فراهم میآورد. در هند نیز فرآیند اولیه تولید فولاد ووتز، که بعدها در ساخت شمشیرهای دمشق شهرت یافت، رو به تکامل بود. این ابداعات منعکسکننده پیشرفت شگرف علم متالورژی در قرن چهارم میلادی و تأثیر گسترده آن بر رشد تمدنهای گوناگون بودند.
قرن یازدهم پس از میلاد
در قرن یازدهم میلادی، صنعت فولادسازی در مناطق مختلف جهان با پیشرفتهای قابلتوجهی همراه بود. تمدنهای مهمی همچون خلافت عباسی، امپراتوری بیزانس، سلسلههای چین و هند اسلامی از فناوریهای متالورژی برای ساخت سلاحهای قدرتمند، ابزارهای کارآمد و سازههای مستحکم بهره میبردند. در این میان، فولاد دمشق به دلیل الگوهای موجدار منحصر به فرد و استحکام بالای آن به نقطه اوج شهرت رسید. این نوع فولاد از طریق فرآیندهای پیشرفتهای که شامل کنترل دقیق میزان کربن و عملیات حرارتی خاص بود، تولید میشد و برای ساخت شمشیرهای مقاوم و باکیفیت مورد استفاده قرار میگرفت. راز تولید فولاد دمشق سالها در پردهای از ابهام باقی ماند تا اینکه در دورههای بعدی با پژوهشهای علمی مدرن بخشهایی از آن آشکار شد. در اروپا، خصوصاً در قلمروهای زیر سلطه کلیسا و نظام فئودالی، بهبود مهارتهای آهنگری و تولید زرههای فولادی باعث شد شوالیهها به تجهیزات مقاومتری دست یابند که بخش مهمی از تاریخچه فولاد است. استفاده از زرههای زنجیرهای ساختهشده از حلقههای فلزی در این دوره بسیار رایج بود. در چین، فناوری متالورژی همچنان با سرعت در حال پیشرفت بود و کورههای بلند برای تولید انبوه فولاد به کار گرفته میشد. همچنین در هند، تولید فولاد ووتز با روشهای خلاقانهتر توسعه یافت و این نوع فولاد به عنوان یکی از بهترین نمونههای زمان خود شناخته میشد. این دوره را میتوان مرحلهای حیاتی در تاریخ تکنیکهای فولادسازی دانست که بنیان لازم برای تحولات صنعتی آینده را فراهم کرد برای اطلاعات بیشر در مورد تیرآهن کلیک کنید.
تاریخچه فولاد در قرن دوازدهم
در قرن دوازدهم میلادی و تاریخچه فولاد ، صنعت فولادسازی در بسیاری از نقاط جهان شاهد تحولات چشمگیری بود. در این دوره، جنگهای صلیبی (۱۰۹۶-۱۲۹۱) به عنوان بستری برای تبادل دانش و فناوریهای متالورژی میان اروپا و جهان اسلام عمل کرد. اروپاییها با مشاهده کیفیت بالای سلاحهای فولادی مسلمانان، مانند شمشیرهای ساختهشده از فولاد دمشق، به جستجوی روشهای نوین برای آهنگری و تقویت فولاد پرداختند. در مقابل، صنعتگران اسلامی نیز با آشنایی با تکنیکهای اروپایی، به گسترش و بهبود فناوریهای خود ادامه دادند. زرههای زنجیرهای فولادی که در قرن یازدهم مورد استفاده قرار گرفته بودند، در این دوره اصلاحشده و به طور گستردهتری در بین شوالیههای اروپایی رایج شدند. در چین، سلسله سونگ (۹۶۰-۱۲۷۹) تولید فولاد را به صورت انبوه ادامه داد و از فناوریهای پیشرفتهای همچون کورههای بلند برای ذوب و تصفیه آهن بهره گرفت. چینیها از این فولاد برای ساخت سلاحهای گرم اولیه، مانند توپهای ابتدایی و نیزههای آتشزا استفاده کردند که نقطه آغازی برای کاربرد نظامی فلزات در سلاحهای باروتی به شمار میرود. در هند، تولید فولاد ووتز همچنان پررونق بود و این فولاد به مناطق مختلف صادر میشد. در اروپا نیز صنعت آهنگری با استفاده از چکشهای آبی (چکشهایی که با نیروی آب کار میکردند) به سمت بهبود کیفیت و کاهش زمان تولید حرکت کرد. این پیشرفتها در قرن دوازدهم، زمینهساز توسعه بیشتر متالورژی در دورههای بعدی شد و نقش فولاد در تحولات نظامی و صنعتی را بیش از پیش برجسته کرد.
تاریخچه فولاد در قرن هفدهم
در قرن هفدهم میلادی، صنعت فولادسازی تحولات چشمگیری را در حوزه تولید و کاربردهای گسترده آن تجربه کرد که بر جنبههای جنگی، ساختوساز و صنعت تأثیر قابل توجهی داشت. یکی از تغییرات اساسی این دوره، بهبود فرآیندهای ذوب و تصفیه آهن بود. در اروپا، استفاده وسیعتر از کورههای بلند (Blast Furnace)، که پیشتر توسعه یافته بودند، برای تولید آهن خام (Pig Iron) رواج بیشتری یافت. با این وجود، تبدیل آهن خام به فولاد همچنان چالشبرانگیز بود، چراکه روشهای موجود مانند روش بلومری (Bloomery) و کورههای چالهای (Finery Forge) محدودیتهایی داشتند. در همین زمان، به کارگیری زغالسنگ به جای زغال چوب به تدریج رایج شد و گامی بزرگ در افزایش تولید آهن و فولاد به شمار میآمد. از منظر نظامی، فولاد در تولید سلاحهای گرم و زرهها جایگاه محوری داشت. تفنگهای فتیلهای و چخماقی که نیازمند لولههای مقاوم و مستحکم بودند، به صورت گستردهای در ارتشهای اروپایی استفاده میشدند. همچنین، توپخانههای ساختهشده از فولاد و آهن به ابزارهای کلیدی جنگها تبدیل شدند. نیروی دریایی کشورهایی چون انگلستان، فرانسه و اسپانیا نیز از توپهای فولادی در کشتیهای جنگی خود بهره میبردند. در آسیا، امپراتوریهای بزرگی همچون صفویان، عثمانیان و گورکانیان هند همچنان از فولاد در تولید سلاحها، زرهها و حتی معماری خود بهره میگرفتند. در هند، تولید فولاد ووتز ادامه داشت و به عنوان یکی از مرغوبترین فولادهای جهان شناخته میشد. این قرن را میتوان دورهای دانست که در آن فولادسازی در مسیر گذار به روشهای صنعتیتر قرار گرفت و پایههای انقلاب صنعتی در قرون بعد را بنیان نهاد. برای اطلاعات بیشتر در مورد میلگرد کلیک کنید
قرن هجدهم میلادی و تاریخچه صنعت فولاد
در قرن هجدهم میلادی، تاریخچه فولاد و صنعت فولادسازی تحولات بنیادینی را تجربه کرد که نقش اساسی در شکلگیری انقلاب صنعتی قرن نوزدهم ایفا نمود. یکی از مهمترین دستاوردهای این دوره، توسعه روش پاتیل سیمانکاری بود. در این روش، میلههای آهن خام در کورههایی حاوی زغالسنگ دفن شده و طی چند روز تحت حرارت بالا قرار میگرفتند. این فرآیند با جذب تدریجی کربن در سطح آهن، منجر به تولید فولادی با کیفیت بالاتر میشد. این فناوری که عمدتاً در اروپا، بهویژه بریتانیا، گسترش یافت، تولید فولاد را به طور چشمگیری بهبود بخشید و پاسخگوی تقاضای فزاینده برای مصارف صنعتی و نظامی بود. در ادامه این پیشرفتها، در میانه قرن هجدهم، بنیامین هانتسمن، صنعتگر برجسته بریتانیایی، روش فولاد بوتهای را معرفی کرد. این روش با ذوب فولاد در بوتههای سرامیکی و کنترل دقیق میزان کربن، تولید فولادی بسیار خالص، مقاوم و یکنواختتر را امکانپذیر ساخت. فولاد تولید شده با این فناوری، بهویژه در ساخت ابزارهای دقیق، فنرها و سلاحهای پیشرفته کاربرد گستردهای یافت. همزمان، رشد صنایع دریایی و نظامی در اروپا، بهویژه در کشورهایی مانند بریتانیا و فرانسه، نیاز به فولاد را برای ساخت کشتیهای جنگی، توپخانه و تجهیزات نظامی بهشدت افزایش داد. علاوه بر پیشرفتهای متالورژیکی، آغاز انقلاب صنعتی از اواخر قرن هجدهم نقش مهمی در تشدید تقاضا برای فولاد ایفا کرد. تولید ماشینآلات صنعتی، پلهای فولادی، خطوط ابتدایی راهآهن و ابزارهای مکانیکی نیازمند فولادی با کیفیت بالا بود. این دگرگونیها بستری را برای پیشرفتهای مهمتر قرن نوزدهم فراهم کرد که از جمله آنها میتوان به معرفی فرآیند بسمر و تولید انبوه فولاد اشاره کرد. این دستاوردها فولاد را به یکی از ستونهای اصلی توسعه صنعتی جهان تبدیل نمودند.
نتیجه گیری
فولاد از زمان کشف در تمدنهای باستانی تا دوران مدرن، نقشی بنیادین در شکلگیری فناوری، صنعت و پیشرفت تمدن بشری داشته است. در هر برهه تاریخی، بهبود در فرآیندهای تولید فولاد منجر به ارتقای کیفیت زندگی، تقویت قدرت نظامی، پیشرفت زیرساختها و رشد اقتصادی شده است. از تکنیکهای ساده آهنگری در گذشتههای دور تا ظهور روشهای پیچیدهتری همچون فولاد ووتز، فولاد دمشق و متالورژی پیشرفته چین، این ماده همواره مورد نوآوری قرار گرفته و تاثیرات عمیقی بر جوامع بشری برجای گذاشته است. در قرون اخیر، بهویژه از قرن هجدهم به این سو، تحولاتی اساسی باعث شد که فولاد از یک ماده نایاب و ارزشمند به محصولی فراگیر و پرکاربرد در حوزههای مختلف بدل شود. با ظهور روشهای نوین تولید نظیر فرآیند بسمر، کورههای قوس الکتریکی و تولید فولاد ضدزنگ، استفاده از این ماده به صنایع گوناگون از جمله حملونقل، ساختمانسازی، پزشکی، تجهیزات دفاعی و فناوریهای پیشرفته گسترش یافت. امروزه، فولاد یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی جهان به شمار میآید و بازیافت آن سهم قابلتوجهی در حفظ پایداری محیطزیست ایفا میکند. با پیشرفت فناوری، ساخت فولادهای پیشرفته با ویژگیهایی خاص مانند استحکام بالا، وزن سبک و انعطافپذیری بیشتر ادامه دارد. روند جاری نشاندهنده جایگاه ماندگار فولاد در مسیر تحول بشری است و نوآوریهای آینده نیز جایگاه این ماده را بیش از پیش تثبیت خواهند کرد. برای اطلاعات بیشتر در مورد ورق سیاه کلیک کنید
ممنون از اطلاعات مفیدتون